سیستم روشنایی هوشمند جزو آن دسته از تجهیزاتی است که با وجودش توانسته آرامش و آسایش زیادی را در ساختمان‌ها به وجود بیاورد.در ساختمان‌هایی که از سیستم روشنایی هوشمند بهره‌مند نیستند، مواردی همچون لوسترها، لامپ‌های هالوژنی که به نام LED نیز معروف هستند.

لامپ‌های مهتابی و…روشن کننده بخش‌های مختلف ساختمان‌ها می‌باشند. این سیستم‌ روشنایی هوشمند دارای معایبی هستند که توصیه می‌شود این نوع سیستم را از ساختمان‌ها حذف نمود. در این روش از روشن کردن ساختمان، مصرف انرژی در حد بسیار بالا است و کلیدهای مختلفی برای کنترل کردن آن‌ها بر روی دیوار تعبیه شده است.

با وجود کلیدهای زیاد، نما و زیبایی از فضای داخلی گرفته می‌شود و در نهایت به خاطر وجود کلیدهای زیاد امکان اشتباه در خاموش و روشن کردن چراغ‌ها وجود دارد. پس سیستم روشنایی هوشمند بهتر است جایگزین این نوع از روشنایی‌ ها شود.

مدیریت انرژی روشنایی

مقایسه میزان مصرف برق ساختمان‌ها در ایران و سایر کشورهای جهان به‌روشنی نشان می‌دهد که میزان تلفات انرژی در ایران بسیار بالاست. یکی از مهم‌ترین روش های بهینه‌سازی، “مدیریت انرژی روشنایی” و یا “هوشمند‌سازی” هر ساختمان است که با استفاده از  مدیریت مصرف انرژی می‌توان میزان نور مناسب را در هر زمان و مکانی به اندازه مناسب فراهم‌آورد.

بخش مهمی از هزینه هاي برق هر ساختمان ناشی از چراغ‌ هایی است که ناخواسته روشن هستند. این چراغ‌ ها ممکن است چراغ‌ هاي پارکینگ، راه‌پله ها و یا حتی چراغ اتاق کودکان باشد که معمولا خاموش کردن آن ‌ها فراموش می‌شود.

“سناریوی روشنایی” در فرایند هوشمندسازی ساختمان این امکان را فراهم می‌سازد تا شما سیستم را به‌گونه اي برنامه ریزي نمایید که فقط در صورت تشخیص حضور شخص در محیط، چراغ ها روشن باشند و در مواقعی که حضور شخصی احساس نمی‌شود به طور خودکار چراغ ها خاموش شوند.

مزایای سیستم روشنایی هوشمند

اجرای سیستم روشنایی هوشمند مزایای زیادی دارد که به خاطر وجود این مزایا می‌تواند فرد را مجاب کند این سیستم را در داخل ساختمان خود به مرحله اجرا برساند. از این امتیازات می‌توان موارد زیر را ذکر کرد:

• به افزایش زیبایی و مدرن بودن ساختمان کمک می‌کند.
• کنترل کردن این سیستم هوشمند برای هر فردی آسان است.
• از هر زاویه و فاصله‌ای می‌توان آن را کنترل نمود.
• به خاطر عدم وجود کلیدها بر روی دیوار، در خاموش و یا روشن کردن آن، فرد دچار هیچ گونه مشکلی نمی‌شود.
• به منظور کنترل تمام لامپ‌های موجود در ساختمان می‌توان از قابلیت سناریو پذیری استفاده کرد.
• امکان تنظیم زمان بندی خاص برای مدیریت و کنترل سیستم روشنایی هوشمند وجود دارد.

مدیریت سیستم روشنایی هوشمند:

روش‌های مختلفی وجود دارد که می‌توان به وسیله آن‌ها سیستم‌های روشنایی یک مکان را کنترل کرد. این روش‌ها به دسته های زیر تقسیم می‌شوند:

• سیستم روشنایی دستی( Manual)
• روشنایی هوشمند تشخیص حضور
• سیستم روشنایی زمان بندی شده
• سیستم روشنایی اتوماتیک

چهار مورد ذکر شده از روش‌هایی است که به وسیله‌ آن ها می‌توان بر مدیریت سیستم روشنایی هوشمند ساختمان نظارت کامل داشت. هر کدام از این روش‌ها مدیریت و کنترل متفاوتی از یک دیگر دارند.

سناریو روشنایی( زمان‌بندی)

روش دیگر “سناریو روشنایی”، ایجاد زمان ‌بندی است. در بخش‌هایی از ساختمان که ساعت کاری از پیش مشخصی وجود دارد این روش کارایی بالایی دارد. بدین ترتیب که اپراتور یا مسئول تاسیسات ساختمان، با اتصال به سیستم از طریق تبلت و یا موبایل، از داخل و یا خارج ساختمان، می‌تواند برنامه ی زمان کاری و ساعات خاموش و روشن شدن تجهیزات را تنظیم کند.

و چراغ ها متناسب با آن روشن یا خاموش شوند. برای روزهای هفته، روزهای کاری و روزهای تعطیل می‌توان ساعات متفاوتی متناسب با ساعات کاری را تنظیم کرد. این روش به تنهایی یا به طور تلفیقی با سایر روش‌ها قابل استفاده است و به‌دلیل سهولت دسترسی به سیستم مدیریت مرکزی در صورت بروز هر تغییری به‌راحتی قابل به روزرسانی می باشد و می‌تواند بین ۱۰ تا ۴۰ % مصرف انرژی را کاهش دهد.

سناریو روشنایی (سنسورهای تشخیص حضور)

روش دیگر سناریو روشنایی استفاده از سنسورهای تشخیص حضور است. در این روش با تشخیص حضور افراد، چراغ ها فعال و با خروج آنها به‌طور خودکار غیر‌فعال می‌شوند. میزان این صرفه‌جویی به نوع کاربری فضا و میزان رعایت کاربران بستگی دارد. همچنین در صورت نیاز می‌توان به جای غیرفعال کردن کامل تجهیزات، آن‌ها را در حداقل میزان مصرف قرار‌داد که این روش موجب افزایش طول‌عمر تجهیزات می‌گردد.

معمولا روشنایی‌ها دو حالت خاموش و روشن دارند به همین دلیل در نیم‌روز یا آخر شب با روشن کردن چراغ، میزان نور یکسانی تولید می‌شود. در واقع در سیستم سنتی، به جز دو حالت خاموش و روشن، گزینه دیگری وجود ندارد. بهَ ‌کمک دیم کردن، میزان نور به اندازه دلخواه قابل تنظیم خواهد‌بود

و در نتیجه می‌توان در زمان های متفاوت با توجه به پارامترهای متفاوت کاری و محیطی، نور را دقیقا در حد مورد‌نیاز تنظیم کرد. این کار نه‌تنها سبب جذابیت نور محیط می‌گردد؛ بلکه مصرف انرژی را نیز کاهش می‌دهد. به طور مثال اگر در محیطی یکی از چراغ‌ها بسوزد سایر چراغ ها توسط سیستم روشنایی هوشمند به‌طور اتوماتیک میزان نور خود را افزایش می‌دهند. تا جبران روشنایی مدار خارج شده را بکنند و یا اگر در محیطی به دلیل طراحی نادرست اولیه، تعداد روشنایی ها بیش حد استاندارد باشد، با دیم شدن خودکار آن ها، تعادل نوری برقرار می‌شود. در غیر این‌صورت با حذف یک منبع روشنایی شعاع تابش،نقطه کور پیدا خواهد کرد.

سناریو روشنایی (سنسور نور و روشنایی های دیم شونده )

علاوه بر روش های یاد شده، با به کار‌گیری سنسور نور و روشنایی های دیم شونده، می‌توان از نور طبیعی روز حداکثر استفاده را برده و با توجه به آن، میزان نور چراغ ها را افزایش و یا کاهش داد. به‌طوری که نور محیط همواره در حد مطلوب باقی بماند. با کاهش میزان نور، میزان مصرف نیز کاهش می‌یابد. بدین ترتیب مصرف انرژی روشنایی به کمترین حد خود می‌رسد و میزان نور محیط بهینه می‌شود.

کاربرد این روش به‌خصوص در مکان های نزدیک پنجره و سایر نقاط نورگیر تاثیر چشمگیری دارد و علاوه بر صرفه‌جویی به زیبایی و بهداشت و سلامت محیط کار کمک می‌کند.با کنترل درست پرده و سایبان و تشخیص میزان نور محیط، این امکان فراهم می‌شود.

تا با برقراری تعادل مناسب بین این دو پارامتر، بیشترین بهره را از نور روز ببریم که علاوه بر کیفیت نور و بدون هزینه بودن، استفاده از آن در سلامت فرد و جذب ویتامین D از نور خورشید هم نقش موثری دارد.

قیمت سیستم روشنایی هوشمند

اصولا سیستم روشنایی هوشمند برای ساختمان‌هایی است که به صورت مدرن و تازه ساخته می‌شوند. این سیستم در خانه‌هایی با بافت ساختمانی سنتی نیز می‌تواند اعمال شود اما به اجرا رساندن آن سختی‌های خاص خودش را دارد. زیرا سیستم برق‌کاری آن به شکلی کاملا متفاوت و قدیمی بوده است.

همه افراد تمایل به هوشمندسازی سیستم روشنایی خانه خود دارند اما بر حسب نام این سیستم یعنی هوشمندسازی تصور می‌کنند این فرآیند دارای هزینه بالایی است؛ در حالی که سیستم روشنایی هوشمند چند سالی است که در ایران به مرحله اجرا رسیده است.

و با توجه به باور عموم، از هزینه بالایی برخوردار نیست. اگر شرایطی مثل هدر رفت انرژی و مصرف بالای برق را در نظر بگیریم، متوجه این موضوع خواهید شد که سیستم روشنایی هوشمند یک سرمایه‌گذاری منطقی به حساب می‌آید.